درمان طرحواره بازداری هیجانی در اصفهان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

طرحواره بازداری هیجانی: برای رهایی از تله احساسات (با تاکید بر رویکرد دکتر سمیرا توکلی، روانشناس اصفهان)

در دنیای پرشتاب و پیچیده امروز، سلامت روان به اندازه سلامت جسمانی اهمیت دارد. یکی از عوامل مهم در حفظ سلامت روان، توانایی ابراز و تنظیم هیجانات است. با این حال، بسیاری از افراد به دلیل تجربیات ناخوشایند دوران کودکی یا فشارهای اجتماعی، دچار “طرحواره بازداری هیجانی” می‌شوند. این طرحواره، فرد را از ابراز آزادانه احساسات خود باز می‌دارد و در نهایت، منجر به مشکلات متعددی در زندگی شخصی و اجتماعی او می‌شود.

در این مقاله جامع، قصد داریم به بررسی دقیق طرحواره بازداری هیجانی بپردازیم. ابتدا، به تعریف این طرحواره و ویژگی‌های آن می‌پردازیم. سپس، عوامل شکل‌گیری آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم و در نهایت، به راه‌های درمان و مقابله با آن اشاره می‌کنیم. در این مسیر، با رویکردها و تخصص‌های دکتر سمیرا توکلی، روانشناس اصفهان، در زمینه طرحواره‌درمانی آشنا خواهیم شد. دکتر توکلی با بهره‌گیری از دانش و تجربه خود، به افراد کمک می‌کند تا این طرحواره مخرب را شناسایی کرده و راه‌های رهایی از آن را پیدا کنند.

فهرست مطالب:

طرحواره بازداری هیجانی چیست؟
- تعریف طرحواره
- تعریف طرحواره بازداری هیجانی
- ویژگی‌های افراد دارای طرحواره بازداری هیجانی
- انواع بازداری هیجانی
- علائم و نشانه‌های بازداری هیجانی
عوامل شکل‌گیری طرحواره بازداری هیجانی:
- تجارب دوران کودکی
- نقش خانواده
- فشارهای اجتماعی و فرهنگی
- ژنتیک و عوامل بیولوژیکی
تاثیرات منفی طرحواره بازداری هیجانی بر جنبه‌های مختلف زندگی:
- روابط بین فردی
- سلامت روان (افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و …)
- سلامت جسمانی (بیماری‌های قلبی عروقی، مشکلات گوارشی و …)
- عملکرد شغلی و تحصیلی
تشخیص طرحواره بازداری هیجانی:
- خودارزیابی و تست‌های آنلاین
- مراجعه به روانشناس و انجام مصاحبه بالینی
- استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد طرحواره (Y S Q)
درمان طرحواره بازداری هیجانی:
- طرحواره‌درمانی (Schema therapy)
- درمان شناختی رفتاری (C B T)
- گروه درمانی
- دارو درمانی (در صورت نیاز و با تجویز پزشک)
رویکرد دکتر سمیرا توکلی، روانشناس اصفهان، در درمان طرحواره بازداری هیجانی:
- معرفی دکتر سمیرا توکلی و تخصص‌های ایشان
- تاکید بر رویکرد طرحواره‌درمانی
- استفاده از تکنیک‌های خاص برای شناسایی و تغییر طرحواره‌ها
- ارائه راهکارهای عملی برای ابراز و تنظیم هیجانات
- ایجاد فضایی امن و حمایتی برای مراجعین
راهکارهای عملی برای مقابله با طرحواره بازداری هیجانی:
- افزایش آگاهی از هیجانات
- شناسایی عوامل محرک
- تمرین ابراز هیجانات به شیوه‌های سالم
- به چالش کشیدن باورهای محدود کننده
- تقویت عزت نفس و خودباوری
- مراقبت از خود و مدیریت استرس
نتیجه‌گیری:
منابع:

1. طرحواره بازداری هیجانی چیست؟

تعریف طرحواره:

طرحواره‌ها الگوهای فکری و رفتاری عمیق و ناخودآگاهی هستند که در دوران کودکی شکل می‌گیرند و نحوه درک ما از خود، دیگران و جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این الگوها معمولاً در پاسخ به نیازهای اساسی دوران کودکی (مانند امنیت، محبت، پذیرش و استقلال) شکل می‌گیرند. زمانی که این نیازها به طور مداوم برآورده نشوند، طرحواره‌های ناسازگار در ذهن فرد شکل می‌گیرند.

تعریف طرحواره بازداری هیجانی:

طرحواره بازداری هیجانی (Emotional Inhibition Schema) یکی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه است که در آن فرد به طور ناخودآگاه از ابراز احساسات، افکار و رفتارهای خودداری می‌کند. این بازداری معمولاً برای جلوگیری از خجالت، طرد شدن، آسیب دیدن یا از دست دادن کنترل صورت می‌گیرد. افراد دارای این طرحواره، احساس می‌کنند که ابراز احساسات، چه مثبت و چه منفی، ناخوشایند، خطرناک یا نامناسب است.

ویژگی‌های افراد دارای طرحواره بازداری هیجانی:
- مشکل در ابراز احساسات: این افراد اغلب نمی‌توانند به راحتی احساسات خود را بیان کنند. ممکن است در بیان شادی، غم، خشم، ترس و سایر احساسات دچار مشکل شوند.
- سرکوب احساسات: به جای ابراز احساسات، آن‌ها را سرکوب می‌کنند. این سرکوب می‌تواند منجر به مشکلات روانشناختی و جسمانی شود.
- ترس از دست دادن کنترل: از اینکه احساساتشان بر آن‌ها غلبه کند، می‌ترسند و سعی می‌کنند همیشه کنترل خود را حفظ کنند.
- اجتناب از موقعیت‌های هیجانی: از موقعیت‌هایی که ممکن است احساسات شدیدی را برانگیزند، اجتناب می‌کنند.
- انتقاد از خود به خاطر ابراز احساسات: در صورتی که احساسات خود را ابراز کنند، خود را مورد انتقاد قرار می‌دهند و احساس گناه یا شرم می‌کنند.
- مشکل در برقراری ارتباط صمیمی: به دلیل عدم توانایی در ابراز احساسات، نمی‌توانند روابط صمیمی و عمیقی با دیگران برقرار کنند.
- احساس پوچی و بی‌حسی: ممکن است احساس کنند که از نظر عاطفی بی‌حس هستند و نمی‌توانند لذت ببرند.
- تمرکز بیش از حد بر منطق و عقلانیت: سعی می‌کنند با استفاده از منطق و عقلانیت، احساسات خود را کنترل کنند و از آن‌ها دوری کنند.
- نگرانی از قضاوت دیگران: نگران هستند که دیگران آن‌ها را به خاطر ابراز احساساتشان قضاوت کنند.

انواع بازداری هیجانی:
- بازداری خشم: سرکوب کردن و ابراز نکردن خشم، حتی زمانی که خشمگین هستند.
- بازداری غم: سرکوب کردن و ابراز نکردن غم، حتی زمانی که ناراحت هستند.
- بازداری شادی: سرکوب کردن و ابراز نکردن شادی، حتی زمانی که خوشحال هستند.
- بازداری آسیب‌پذیری: عدم تمایل به نشان دادن ضعف و آسیب‌پذیری به دیگران.
- بازداری بیان نیازها: عدم توانایی در بیان نیازها و خواسته‌های خود به دیگران.
علائم و نشانه‌های بازداری هیجانی:
- فیزیکی: سردرد، مشکلات گوارشی، تنش عضلانی، خستگی مزمن
- رفتاری: اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی، کناره‌گیری از جمع، پرخاشگری غیرمستقیم، کمال‌گرایی
- هیجانی: احساس پوچی، بی‌حسی، افسردگی، اضطراب، احساس گناه، احساس شرم
- شناختی: افکار منفی درباره خود و دیگران، باورهای محدود کننده درباره ابراز احساسات، تمرکز بر جنبه‌های منفی موقعیت‌ها

2. عوامل شکل‌گیری طرحواره بازداری هیجانی:

تجارب دوران کودکی:
- محیط خانوادگی سرکوبگر: کودکانی که در خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند که ابراز احساسات در آن‌ها ممنوع است یا مورد انتقاد قرار می‌گیرد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این طرحواره قرار دارند.
- ترومای دوران کودکی: کودکانی که تجربیات آسیب‌زایی مانند سوء استفاده فیزیکی، جنسی یا عاطفی را تجربه کرده‌اند، ممکن است به منظور حفظ خود، احساسات خود را سرکوب کنند.
- شاهد خشونت خانگی بودن: کودکانی که شاهد خشونت خانگی بوده‌اند، ممکن است یاد بگیرند که ابراز احساسات خطرناک است و باید از آن اجتناب کرد.
- مورد انتقاد قرار گرفتن به خاطر ابراز احساسات: کودکانی که به خاطر ابراز احساسات خود مورد انتقاد، تمسخر یا تنبیه قرار گرفته‌اند، ممکن است یاد بگیرند که احساسات خود را سرکوب کنند.
نقش خانواده:
- والدین بی‌احساس: والدینی که در ابراز احساسات خود ناتوان هستند یا به نیازهای عاطفی فرزندان خود توجه نمی‌کنند، می‌توانند باعث شکل‌گیری این طرحواره در فرزندان خود شوند.
- والدین بیش از حد کنترل‌گر: والدینی که بیش از حد کنترل‌گر هستند و به فرزندان خود اجازه نمی‌دهند احساسات خود را به طور آزادانه ابراز کنند، می‌توانند باعث شکل‌گیری این طرحواره در فرزندان خود شوند.
- فقدان همدلی: فقدان همدلی در خانواده می‌تواند باعث شود که کودک احساس کند که احساساتش بی‌اهمیت هستند و نباید آن‌ها را ابراز کند.
فشارهای اجتماعی و فرهنگی:
- نقش‌های جنسیتی: در برخی از فرهنگ‌ها، ابراز احساسات برای مردان نامناسب تلقی می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث شود که مردان احساسات خود را سرکوب کنند و به این طرحواره مبتلا شوند.
- انتظارات اجتماعی: انتظارات اجتماعی برای حفظ ظاهری قوی و مستقل، می‌تواند باعث شود که افراد احساسات خود را سرکوب کنند.
- فرهنگ سرکوب عواطف: در برخی از فرهنگ‌ها، ابراز احساسات به طور کلی نامناسب تلقی می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث شود که افراد احساسات خود را سرکوب کنند و به این طرحواره مبتلا شوند.
ژنتیک و عوامل بیولوژیکی:
- مزاج و ویژگیهای شخصیتی: برخی افراد به دلیل مزاج و ویژگی‌های شخصیتی خود، بیشتر تمایل دارند احساسات خود را سرکوب کنند.
- عملکرد مغز: تحقیقات نشان داده است که برخی از نواحی مغز در تنظیم هیجانات نقش دارند. اختلال در عملکرد این نواحی می‌تواند منجر به مشکلات در ابراز و تنظیم هیجانات شود.

3. تاثیرات منفی طرحواره بازداری هیجانی بر جنبه‌های مختلف زندگی:

روابط بین فردی:
- مشکل در برقراری ارتباط صمیمی: به دلیل عدم توانایی در ابراز احساسات، افراد دارای این طرحواره نمی‌توانند روابط صمیمی و عمیقی با دیگران برقرار کنند.
- احساس تنهایی و انزوا: احساس می‌کنند که کسی آن‌ها را درک نمی‌کند و از دیگران جدا هستند.
- مشکل در حل تعارضات: نمی‌توانند به طور سازنده با تعارضات در روابط خود برخورد کنند.
- جذب افراد سوءاستفاده‌گر: به دلیل عدم توانایی در ابراز نیازها و خواسته‌های خود، ممکن است جذب افراد سوءاستفاده‌گر شوند.
سلامت روان:
- افسردگی: سرکوب احساسات می‌تواند منجر به افسردگی شود.
- اضطراب: ترس از دست دادن کنترل می‌تواند منجر به اضطراب شود.
- اختلالات خوردن: برخی افراد برای سرکوب احساسات خود از غذا استفاده می‌کنند.
- اختلالات شخصیت: این طرحواره می‌تواند با اختلالات شخصیت مرزی و اجتنابی مرتبط باشد.
سلامت جسمانی:
- بیماری‌های قلبی عروقی: استرس مزمن ناشی از سرکوب احساسات می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
- مشکلات گوارشی: استرس می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر شود.
- سردرد: تنش عضلانی ناشی از سرکوب احساسات می‌تواند منجر به سردرد شود.
- کاهش سیستم ایمنی: استرس مزمن می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند.
عملکرد شغلی و تحصیلی:
- مشکل در همکاری با دیگران: به دلیل عدم توانایی در ابراز نیازها و خواسته‌های خود، ممکن است در همکاری با دیگران دچار مشکل شوند.
- کاهش خلاقیت: سرکوب احساسات می‌تواند خلاقیت را کاهش دهد.
- مشکل در مدیریت استرس: استرس شغلی و تحصیلی را نمی‌توانند به خوبی مدیریت کنند.
- کاهش رضایت شغلی و تحصیلی: به دلیل عدم توانایی در ابراز احساسات و نیازهای خود، ممکن است از شغل و تحصیل خود راضی نباشند.

4. تشخیص طرحواره بازداری هیجانی:

خودارزیابی و تست‌های آنلاین:
- تست‌های آنلاین مختلفی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا میزان بازداری هیجانی خود را ارزیابی کنید. اما این تست‌ها نباید به عنوان یک تشخیص قطعی در نظر گرفته شوند.
مراجعه به روانشناس و انجام مصاحبه بالینی:
- بهترین راه برای تشخیص قطعی این طرحواره، مراجعه به یک روانشناس متخصص است. روانشناس با انجام مصاحبه بالینی و بررسی تاریخچه زندگی شما، می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما این طرحواره را دارید یا خیر.
استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد طرحواره (Y S Q):
- پرسشنامه طرحواره یانگ (Young Schema Questionnaire ) یک ابزار استاندارد برای اندازه‌گیری طرحواره‌های مختلف است. این پرسشنامه می‌تواند به روانشناس کمک کند تا طرحواره‌های ناسازگار شما را شناسایی کند.

5. درمان طرحواره بازداری هیجانی: